CÁC THUỐC NHỎ MẮT DÙNG TRONG ĐIỀU TRỊ GLAUCOM

1, Cơ chế và phương pháp điều trị Glaucom

Glaucom được điều trị bằng cách làm hạ nhãn áp. Nhãn áp được tạo thành nhờ thủy dịch, giúp duy trì hình dạng cầu căng cho mắt. Thủy dịch là một chất lỏng được tạo ra trong mắt để cung cấp dinh dưỡng cho giác mạc và thể thủy tinh. Bình thường thủy dịch tạo thành được thoát ra ngoài qua một một bộ phận có dạng lưới ở góc mống mắt và giác mạc. Khi thủy dịch được sản xuất quá mức hoặc hệ thống thoát không hoạt động bình thường sẽ gây tích lũy trong mắt và làm tăng nhãn áp.

Tùy thuộc vào tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân điều trị bằng thuốc nhỏ mắt, thuốc uống, điều trị bằng tia laser, phẫu thuật hoặc kết hợp các biện pháp trên.

2, Các thuốc nhỏ mắt dùng để điều trị Glaucom

2.1, Nhóm thuốc prostaglandin như travoprost, bimatoprost, tafluprost

Các thuốc này làm tăng lượng thủy dịch thoát ra khỏi mắt do đó làm giảm nhãn áp. Khi dùng nhóm thuốc này, bệnh nhân có thể bị đỏ mắt nhẹ hoặc nóng rát trong vài tuần đầu sau đó các triệu chứng sẽ giảm và biến mất. Thuốc cũng có thể gây châm chích một thời gian ngắn sau khi nhỏ. Nhóm thuốc này cũng làm lông mi mọc dài, dày và sẫm màu hơn, da xung quanh mắt trở nên thẫm màu hơn. Một số người có thể thấy thay đổi màu mống mắt theo thời gian, tác dụng này là vĩnh viễn. Thuốc nhóm này thường chỉ cần sử dụng 1 lần/ngày.

2.2, Nhóm thuốc chẹn beta

Gồm các thuốc như timolol, betaxolol giúp làm giảm sản xuất thủy dịch trong mắt. Cũng giống như thuốc nhóm prostaglandin, bệnh nhân sử dụng thuốc chẹn beta có thể bị đỏ mắt, nóng rát, châm chích trong vài tuần đầu tiên sử dụng. Thuốc có thể gây co thắt phế quản, bệnh nhân hen không nên sử dụng loại thuốc này. Bác sĩ có thể kể đơn cho bệnh nhân dùng thuốc 1 hoặc 2 lần/ngày tùy theo tình trạng bệnh.

2.3, Thuốc ức chế men carbonic anhydrase như brinzolamide, dorzolamide

Có tác dụng giúp làm giảm sản xuất thủy dịch. Các tác dụng phụ thường gặp là châm chích, đỏ, nóng rát mắt trong vài tuần đầu. Bệnh nhân có thể nhìn mờ và cảm thấy vị đắng ngay sau khi nhỏ, những tác dụng này sẽ mất đi sau vài phút. Nhóm thuốc này thường được kê đơn 2 lần/ngày nhưng đôi khi có thể được dùng 3 lần/ngày.

2.4, Các thuốc kích thích adrenergic như brimonidine, apraclonidine

Thuốc nhóm này giúp giảm sản xuất thủy dịch và tăng thoát thủy dịch khỏi mắt. Các tác dụng phụ thường gặp là châm chích, đỏ, nóng rát mắt trong vài tuần đầu sử dụng. Một số bệnh nhân bị nhức đầu sau khi dùng thuốc. Liều dùng thông thường là 2 lần/ngày, đôi khi bác sĩ kê đơn 3 lần/ngày.

2.5, Thuốc ức chế Rho kinase

Thuốc làm giảm nhãn áp do làm tăng thoát thủy dịch. Thuốc được sử dụng 1 lần/ngày. Các tác dụng phụ có thể gặp như đỏ mắt, khó chịu ở mắt và hình thành cặn trên giác mạc.

2.6, Thuốc gây co đồng tử như pilocarpine

Làm tăng thoát thủy dịch, thuốc gây co nhỏ đồng tử, nhức đầu, nhìn mờ (đặc biệt ở nơi tối).

2.7, Thuốc kết hợp

Đôi khi bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân sử dụng thuốc nhỏ mắt tăng nhãn áp được kết hợp từ hai hoạt chất thuộc hai nhóm khác nhau. Tác dụng phụ phụ thuộc vào việc thuốc bệnh nhân uống là thuốc gì.

Một số cách kết hợp thuốc thường thấy là:

• Brinzolamide và Timolol
• Travoprost và Timolol
• Brimonidine tartrate và Timolol
• Tafluprost và Timolol
• Brinzolamide và Brimonidin
• Bimatoprost và Timolol

Do một số thuốc nhỏ mắt có thể hấp thu vào máu, bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ không liên quan tới mắt. Để giảm thiểu sự hấp thu này, sau khi nhỏ thuốc bệnh nhân nên nhắm mắt và ấn nhẹ vào góc mắt gần mũi khoảng 1 – 2 phút để chặn ống dẫn lệ, ngăn thuốc đi vào khoang miệng.

Tổn thương thần kinh thị giác do glaucom gây ra không thể hồi phục. Nhưng việc điều trị và thăm khám định kỳ giúp làm chậm tiến triển hoặc dự phòng mất thị lực, đặc biệt nếu người bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm. Do vậy, khi được chỉ định dùng thuốc để điều trị glaucom, bệnh nhân nên sử dụng thuốc đều đặn và tái khám định kỳ để kiểm tra hiệu quả của thuốc cũng như diễn biến của bệnh và có các biện pháp can thiệp kịp thời nếu cần.

Dược sĩ Cao Thanh Tú – Khoa Dược, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2