Laser quang đông võng mạc ngoại vi là gì?

Nghiên cứu cho thấy, nguy cơ bong võng mạc của một người cận thị nói chung là 0.2%, và tăng gấp 7 lần ở một người cận thị nặng từ 9 độ trở lên. Một trong những yếu tố gây bong võng mạc là các thoái hóa võng mạc do cận thị, mặc dù tỉ lệ cao hơn ở người cận nặng, nhưng thoái hóa võng mạc do cận thị xảy ra khá thường xuyên ở người cận trung bình và ít hơn ở người cận nhẹ.

Thoái hóa võng mạc là thuật ngữ nhằm ám chỉ các tổn thương của lớp tế bào võng mạc trong mắt, trong đó thoái hóa hoàng điểm là thể bệnh nguy hiểm nhất của thoái hóa võng mạc. Nguyên nhân thoái hóa võng mạc thường gặp là các bệnh lý toàn thân như đái tháo đường hoặc tăng huyết áp.

Với những trường hợp cận thị cao gây thoái hóa võng mạc có nguy cơ gây nhiều biến chứng nguy hiểm như bong võng mạc thì cần laser quang đông để dự phòng các biến chứng trên. Tuy vậy, phương pháp này cần được thực hiện tại bệnh viện có bác sĩ chuyên khoa Mắt nhiều kinh nghiệm điều trị bệnh này. Vì vậy, bạn nên đến thăm khám bác sĩ để được tư vấn cụ thể.

Biện pháp này đã được ứng dụng vào ngành mắt từ hơn nửa thế kỷ trước dựa trên nguyên tắc dùng nhiệt (được chuyển dạng từ năng lượng bức xạ) làm đông hủy mô có chủ đích, tia laser có bước sóng phù hợp với phổ hấp thụ của lớp biểu mô sắc tố võng mạc để làm đông các lớp tế bào, tạo ra các điểm sẹo trên võng mạc quanh tổn thương, nhằm làm cho lớp màng thần kinh này được áp dính xuống bên dưới, tránh bị tụ dịch đẩy bong lên. Đây là phương pháp có độ chính xác cao, không cần vào phòng mổ, không gây chảy máu, chỉ cần nhỏ tê trước khi thực hiện. Sau khi chiếu laser quang đông, người bệnh có thể về nhà ngay trong ngày và sinh hoạt bình thường, không cần nằm viện theo dõi.

Mục đích chính của việc chiếu laser trong thoái hóa võng mạc cận thị không nhằm cải thiện thị lực mà dùng để giảm thiểu từ trước nguy cơ mất thị lực, mất vùng nhìn không hồi phục do bong võng mạc. Về lý thuyết, bất kì những chấn thương, va đập vào mắt hoặc ngay cả những lực nhẹ tác động lên nhãn cầu trong quá trình phẫu thuật mắt đều có thể làm tăng khả năng gây bong võng mạc.

Laser quang đông võng mạc được chỉ định trong những trường hợp nào?

• Điều trị và dự phòng bong võng mạc: vết rách võng mạc hoặc lỗ võng mạc; Thoái hóa võng mạc; Mắt thứ hai của những người cận thị nặng có nhiều thoái hóa hỗn hợp mà mắt kia đã bị bong võng mạc; Dây chằng trong dịch kính gây co kéo võng mạc…
• Điều trị thiếu máu võng mạc.
• Điều trị bệnh lý võng mạc đái tháo đường tăng sinh.
• Điều trị tân mạch võng mạc: thoái hoá hoàng điểm tuổi già, hoặc sau viêm hắc mạc, tân mạch đĩa thị.
• Tân mạch võng mạc có kích thước trung bình hay lớn (>1/4 Đk gai thị).
• Xuất huyết trong dịch kính – quang đông khi các dị dạng vi mạch nằm giữa những xuất tiết vòng ở võng mạc cực sau.
• Phù hoàng điểm: lan tỏa, dạng nang, phù hoặc một phần.
• Chống chỉ định cho các bệnh toàn thân và tại mắt không cho phép phẫu thuật.

Quy trình Laser quang đông võng mạc ngoại vi

Các bước của quy trình Laser võng mạc bao gồm:

• Bước 1: Người bệnh được nhỏ giãn đồng tử và nhỏ tê trước khi làm thủ thuật.
• Bước 2: Cố định vị trí đầu của bệnh nhân. Người bệnh ngồi nguyên tại vị trí trong khi làm thủ thuật. Đầu và cằm cố định tại vị trí bác sĩ yêu cầu. Đầu người bệnh sẽ được cố định bằng một dây đai hoặc tay của điều dưỡng phụ.
• Bước 3: Thực hiện thủ thuật. Bác sĩ sẽ đặt vào mắt của người bệnh một thấu kính có nhỏ gel trên bề mặt. Trong khi bác sĩ thao tác người bệnh không được nói, không cử động đầu cũng như không được đảo mắt vì như vậy sẽ rất nguy hiểm. Nếu không phối hợp được với bác sĩ, bệnh nhân có thể cân nhắc hoãn thủ thuật và hẹn vào một buổi khác để thực hiện.
• Bước 4: Cài đặt thông số điều trị và bác sĩ sẽ tiến hành laser:

• Người bệnh tránh để nước vào mắt trong ngày làm quang đông.
• Tra thuốc theo chỉ định của bác sĩ
• Trường hợp laser quang đông ngoại vi do thoái hóa võng mạc chu biên: Sinh hoạt bình thường, không giới hạn việc tập thể dục. Tuy nhiên cần hạn chế mang vác quá nặng hoặc tập các môn thể thao đối kháng, bóng đá, bóng chuyền, tenis, cầu lông…các môn có nguy cơ va đập vào mắt.
• Trường hợp laser quang đông vết rách võng mạc: Trong 1-2 tuần đầu tiên sinh hoạt nhẹ nhàng, cần tránh vận động mạnh, không mang vác nặng, không chơi các môn thể thao dùng bóng có thể gây va đập.

Một số triệu chứng có thể gặp sau Laser

• Vùng võng mạc bị quang đông sẽ không cảm thụ được ánh sáng và sau khi quang đông sẽ có thể để lại những khoảng tối (mất thị trường) tại khu vực đã quang đông.
• Hiện tượng vẩn đục dịch kính, lóe sáng xảy ra trước khi thực hiện thủ thuật sẽ vẫn tồn tại sau khi laser quang đông.
• Do đặt kính tiếp xúc trực tiếp với giác mạc trong quá trình thực hiện Laser, trong một số trường hợp có thể xảy ra tình trạng trợt biểu mô giác mạc. Nếu có, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc để khắc phục.
• Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể cảm thấy đau nhẹ sau khi thực hiện thủ thuật Laser. Tình trạng này sẽ hết sau vài tiếng.
• Sau Laser, do ảnh hưởng của cường độ ánh sáng của Laser, hình ảnh mà bệnh nhân nhìn thấy có thể sai khác về màu sắc (như nhìn qua một lăng kính màu đỏ). Hiện tượng này sẽ hết sau 2-3 tiếng.
• Tái khám sau 2-3 tuần xem các tổn thương đã đủ sẹo chưa, nếu chưa đủ thì bổ sung thêm.

Laser quang đông có tác dụng phá huỷ các tổ chức tân mạch võng mạc, ngăn chặn xuất huyết dịch kính võng mạc và phù hoàng điểm, từ đó, có tác dụng ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và bảo tồn thị lực cho bệnh nhân. Hiện Bệnh viện mắt Hà Nội 2 đang sử dụng dịch vụ laser quang đông toàn võng mạc cho những trường hợp cận thị cao có thoái hóa, các bệnh lý đáy mắt…

Trên đây là toàn bộ thông tin về laser quang đông võng mạc. Đối với những người có cận thị cao, hoặc các bệnh lý đáy mắt khác cần đi khám định kì ít nhất 6 tháng/ lần để kịp thời có hướng xử trí.