Bệnh thoái hóa hoàng điểm tuổi già

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực vĩnh viễn ở người già. Bệnh thường gặp hơn ở người da trắng.
Nguyên nhân
•    Tuổi tác
•    Những biến đổi di truyền (thí dụ yếu tố bổ thể H bất thường) 
•    Tiền sử gia đình có người mắc bệnh thoái hóa hoàng điểm
•    Hút thuốc lá
•    Bệnh tim mạch
•    Tăng huyết áp
•    Béo phì
•    Tiếp xúc ánh nắng
•    Chế độ ăn ít axit béo omega-3 và các loại rau xanh
Sinh lý bệnh
Có 2 dạng khác nhau:
•    Thoái hóa hoàng điểm dạng khô (còn gọi là không xuất tiết hoặc teo): Hầu hết những bệnh nhân thoái hóa hoàng điểm đều bắt đầu bằng dạng khô. Khoảng 85% chỉ có thoái hóa hoàng điểm dạng khô.
•    Thoái hóa hoàng điểm dạng ướt (xuất tiết hoặc tân mạch): chiếm khoảng 15% số bệnh nhân.

Mặc dù chỉ có 15% bệnh nhân thoái hóa hoàng điểm tuổi già có dạng ướt nhưng 80-90% các trường hợp giảm thị lực nặng là do dạng này.
 

Thoái hóa hoàng điểm dạng khô gây ra những biến đổi của biểu mô sắc tố võng mạc. Biểu mô sắc tố võng mạc đóng một vai trò quan trọng trong việc giữ cho các tế bào nón và tế bào que khỏe mạnh và hoạt động tốt. Sự tích tụ những sản phẩm thải loại từ các tế bào que và tế bào nón có thể làm xuất hiện những chấm màu vàng (gọi là drusen). Các vùng teo hắc-võng mạc (gọi là teo hình bản đồ) xảy ra trong các trường hợp nặng của thoái hóa hoàng điểm dạng khô. Không có sẹo hoàng điểm, phù, xuất huyết hoặc xuất tiết.
Thoái hóa hoàng điểm dạng ướt xảy ra khi các tân mạch bất thường phát triển dưới võng mạc trong một quá trình gọi là sự hình thành tân mạch hắc mạc. Phù hoặc xuất huyết hoàng điểm khu trú có thể làm cho hoàng điểm lồi lên hoặc gây ra bong biểu mô sắc tố võng mạc. Nếu không được điều trị, các tân mạch này cuối cùng sẽ gây ra sẹo hình đĩa ở dưới hoàng điểm.
Triệu chứng và dấu hiệu
Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô
Giảm thị lực trung tâm thường xảy ra sau nhiều năm và không có đau. Hầu hết bệnh nhân vẫn còn thị lực đủ để đọc sách và lái xe. Các điểm mù ở trung tâm thường xuất hiện ở giai đoạn muộn của bệnh, đôi khi có thể trở thành trầm trọng. Các triệu chứng thường có ở cả 2 mắt.
Các dấu hiệu soi đáy mắt bao gồm:
•    Biến đổi ở biểu mô sắc tố võng mạc
•    Drusen
•    Các vùng teo hắc võng mạc
Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt
Điển hình là giảm thị lực nhanh, thường vài ngày đến vài tuần. Các triệu chứng đầu tiên thường là nhìn hình biến dạng, thí dụ thấy một điểm mù ở trung tâm hoặc các đường thẳng nhìn thấy cong queo. Thị trường và sắc giác thường không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, thị lực có thể rất kém (dưới 1/10) nếu thoái hóa hoàng điểm tuổi già không được điều trị. Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt thường không bị ở 2 mắt đồng thời, do đó triệu chứng thường ở một mắt
Những biến đổi ở đáy mắt bao gồm:
•    Xuất tiết dưới võng mạc, biểu hiện bằng một vùng võng mạc lồi lên
•    Phù võng mạc
•    Hoàng điểm biến đổi màu sắc (có màu xanh xám)
•    Xuất tiết ở trong hoặc quanh hoàng điểm
•    Bong biểu mô sắc tố võng mạc (biểu hiện bằng một vùng võng mạc lồi lên)
•    Xuất huyết ở trong hoặc quanh hoàng điểm

Chẩn đoán
•    Soi đáy mắt
•    Chụp ảnh màu đáy mắt
•    Chụp mạch huỳnh quang
•    Chụp cắt lớp võng mạc
Cả hai dạng thoái hóa hoàng điểm tuổi già đều được chẩn đoán bằng soi  đáy mắt. Biến đổi thị lực thường được phát hiện bằng bảng Amsler. Chụp ảnh màu và chụp mạch huỳnh quang được thực hiện khi các dấu hiệu gợi ý thoái hóa hoàng điểm thể ướt. Chụp mạch cho thấy các đặc điểm của màng tân mạch hắc mạc ở dưới võng mạc và cho biết ranh giới của vùng teo hình địa đồ. Chụp cắt lớp võng mạc (OCT) giúp phát hiện dịch dưới và trong võng mạc và đánh giá đáp ứng với điều trị.
Điều trị
•    Các thuốc bổ sung chế độ ăn cho các trường hợp thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô hoặc thể ướt ở một mắt có nguy cơ cao. 
•    Tiêm dịch kính thuốc chống yếu tố tăng sinh nội mô mạch máu hoặc điều trị laser cho thoái hóa hoàng điểm dạng ướt
•    Các biện pháp hỗ trợ
Thoái hóa hoàng điểm tuổi già dạng khô
Không có biện pháp để hồi phục thị lực bị tổn hại do thoái hóa hoàng ddieer thể khô. Các bệnh nhân có drusen trên diện rộng, biến đổi sắc tố, và/hoặc teo võng mạc hình địa đồ có thể giảm 25% nguy cơ xuất hiện thoái hóa hoàng điểm tuổi già bằng cách dùng hàng ngày các thuốc bổ sung như sau:
•    Kẽm oxit 80 mg
•    Đồng 2 mg
•    Vitamin C 500 mg
•    Vitamin E 400 IU
•    Lutein 10 mg / zeaxanthin 2 mg (hoặc beta-carotene 15 mg hoặc vitamin A 28.000 IU cho những bệnh nhân không hút thuốc lá)
Ở những người đã và đang hút thuốc lá, beta- carotene có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Gần đây, việc thay thế beta-carotene bằng lutein và zeaxanthin cũng có hiệu quả tương đương. Do đó sự thay thế này cần được xem xét cho người đã hút thuốc lá. Thành phần kẽm của các chất bổ sung này làm tăng nguy cơ nhập viện ở những người có bệnh đường tiêu hóa. Một số bệnh nhân dùng beta-carotene cũng bị vàng da. Giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch cũng như thường xuyên ăn các thực phẩm giàu axit béo omega-3 và ăn rau xanh có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh. Tuy nhiên, các nghiên cứu lớn gần đây chưa cho thấy việc bổ sung axit béo omega-3 có thể làm giảm sự tiến triển của bệnh.
Thoái hóa hoàng điểm dạng ướt
Những bệnh nhân thoái hóa hoàng điểm dạng ướt nên dùng hàng ngày các chất bổ sung dinh dưỡng giống được khuyên dùng cho thoái hóa hoàng điểm tuổi già dạng khô để giảm nguy cơ giảm thị lực ở mắt bên kia. Việc lựa chọn các phương pháp điều trị khác phụ thuộc vào kích thước, vị trí và loại tân mạch. Tiêm dịch kính các thuốc chống tăng trưởng nội mô mạch máu (ranibizumab , bevacizumab, hoặc aflibercept) có thể làm giảm đáng kể nguy cơ giảm thị lực và có thể phục hồi thị lực đọc sách ở 1/3 số bệnh nhân. Ở một số ít bệnh nhân, điều trị laser quang đông tân mạch bên ngoài hoàng điểm có thể ngăn chặn sự giảm thị lực nặng. Liệu pháp quang động (một loại điều trị laser) cũng có tác dụng trong những trường hợp cụ thể. Corticosteroid (thí dụ triamcinolone) đôi khi được tiêm vào trong mắt cùng với  thuốc chống tăng trưởng nội mô mạch máu.  Các phương pháp điều trị khác ít được dùng bao gồm liệu pháp nhiệt qua đồng tử, phẫu thuật dưới võng mạc, và chuyển vị hoàng điểm.

Bệnh Viện Mắt Hà Nội Cơ Sở 2

THÔNG TIN LIÊN HỆ

Hotline miễn phí: 1800 1165
Email : tuvan@mathanoi2.vn 
Website: www.mathanoi2.vn
Địa chỉ: 72 Nguyễn Chí Thanh, Phường Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội